Hình thức nuôi tôm sú kết hợp với trồng lúa trong suốt thời gian qua đã phát triển tương đối ổn định tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Hình thức này thể hiện tính hiệu quả, bền vững đồng thời tăng trưởng nhanh về diện tích, năng suất cũng như sản lượng. Mô hình sản xuất thông minh, thân thiện với môi trường trong bối cảnh dịch bệnh trên tôm ngày càng diễn biến phức tạp. Biến đổi khí hậu tác động bất lợi ngày một rõ rệt như xâm nhập mặn, hạn hán, nước biển dâng và môi trường bị ô nhiễm.
Với mô hình nuôi trồng mới, nông dân thu về hai nguồn lợi kinh tế chủ lực đó là tôm và lúa trên cùng một diện tích sản xuất. Mức thu nhập ổn định từ 60-70 triệu đồng/ha/năm giúp xóa đói giảm nghèo nhanh chóng và bền vững.
Mô hình nuôi kết hợp
Huyện Phước Long được xem là “thủ phủ” của mô hình lúa – tôm. Vụ lúa – tôm năm ngoái, toàn huyện có 12.500ha diện tích xuống giống lúa trên đất tôm. Và có 7.100ha thả tôm càng xanh xen với lúa. Mô hình này chủ yếu tập trung ở các xã Vĩnh Phú Tây, Phước Long, thị trấn Phước Long và một phần xã Phong Thạnh Tây A.
Đây là mô hình nuôi kết hợp mang tính sinh thái. Ưu điểm của mô hình này là sản xuất ngắt vụ nên hạn chế được mầm bệnh phát sinh trong ao nuôi tôm. Sang vụ lúa, lúa sẽ hấp thu các chất hữu cơ trong ao nuôi. Các sản phẩm thải của tôm cá giúp cải tạo lại ao nuôi. Mùa vụ của mô hình: Sản xuất từ tháng 1 – tháng 8 hằng năm.
Năng suất nuôi trồng cao
Theo đó, thả 2 vụ tôm sú, đến tháng 8 khi độ mặn giảm thì tiến hành rửa mặn để sạ lúa. Kết hợp với thả tôm càng xanh và trồng màu trên bờ vuông. Mật độ thả tôm sú từ 1 – 2 con/m2, tôm càng xanh từ 1 – 2 con/m2. Số lượng lúa sạ 7kg/1.000m2.
Kết quả:
- Năng suất tôm sú từ 200 – 280kg/ha/năm, lãi từ 15 – 30 triệu đồng/ha/năm
- Năng suất lúa từ 4 – 4,5 tấn/ha, lãi từ 12 – 16 triệu đồng/ha/vụ
- Năng suất tôm càng xanh từ 100 – 150 kg/ha/năm, lãi từ 10 – 15 triệu đồng/ha/năm
Riêng trồng các loại màu như khổ qua, bắp, bí đỏ, dưa hấu, dưa leo trên bờ vuông. Sau khi trừ chi phí sản xuất cho lãi gần 15 triệu đồng trong thời gian 3 – 4 tháng. Tổng lợi nhuận từ mô hình này từ 50 – 100 triệu đồng/ha/năm.
Hiệu quả nuôi trồng phát triển bền vững
Qua nhiều năm sản xuất, nông dân cho rằng mô hình lúa – tôm kết hợp trồng màu trên bờ vuông đã mang lại hiệu quả cao và phát triển bền vững. Hiện mô hình này được huyện Phước Long và ngành chức năng khuyến cáo nhân rộng.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều khó khăn, bất cập trong sản xuất tôm-lúa tại Đồng bằng sông Cửu Long. Nhiều địa phương chưa quy hoạch xong sản xuất tôm-lúa, hệ thống thủy lợi, cơ sở hạ tầng thiếu đầu tư. Tôm phát sinh dịch bệnh và chết kéo dài, lây lan. Nhưng chưa có biện pháp khắc phục hữu hiệu.
Chủ động nguồn thủy sản giống
Hầu hết các địa phương chưa chủ động được nguồn tôm giống, phải nhập từ ngoài vùng nhưng khó quản lý. Kiểm soát được chất lượng và giống trôi nổi mang mầm bệnh.
Công tác giám sát vùng nuôi, nhất là khâu quan trắc, cảnh báo môi trường và dịch bệnh phục vụ sản xuất tại nhiều địa phương còn chưa có. Hoặc có nhưng hoạt động không hiệu quả. Nông dân sản xuất tôm-lúa phần lớn là tự phát, chưa được trang bị về kỹ thuật. Đồng thời thiếu vốn đầu tư và thiếu giống lúa chịu mặn, năng suất cao để gieo trồng…
