Tại Hoa Kỳ và một số nước Châu Âu khác, đã từng phát hiện căn bệnh thương hàn trên loài chim bồ câu. Được biết bệnh thường xảy ra chung ở bồ câu, gà, ngan, ngỗng, vịt. Hội chứng phổ biến của bệnh thương hàn là viêm ruột, ỉa chảy. Để có phương pháp phòng ngừa và chữa trị kịp thời, người chăn nuôi cần phải nắm rõ các dấu hiệu của bệnh. Như vậy mới có thể giảm thiểu bớt thiệt hại về năng suất và chất lượng vật nuôi. Bảng tin hôm nay sẽ chia sẻ đến bạn các dấu hiệu cũng như cách xử lý bệnh thương hàn ở chim bồ câu hiệu quả nhất.
Nguyên nhân gây ra bệnh thương hàn ở chim bồ câu
Bệnh gây ra do vi khuẩn Salmonella gallinacerum và S. enteritidis thuộc họ Enterbacteriacae. Vi khuẩn có thể nuôi cấy, phát triển tốt ở môi trường thạch nước thịt và peptone, độ pH = 7,2, nhiệt độ thích hợp 370C. Vi khuẩn sẽ bị diệt ở nhiệt độ 600C trong 10 phút, dưới ánh sáng mặt trời trong 24 giờ. Nhưng có thể tồn tại 20 ngày khi đặt trong bóng tối. Các hoá chất thông thường diệt được vi khuẩn như: axit phenol -1/1000; chlorua mercur -1/20.000; thuốc tím 1/1000 trong 3 – 5 phút
Con đường lây truyền và cơ chế tác động
Ðối tượng nhiễm bệnh: Trong tự nhiên có một số chủng Salmonella gallinacerum có độc lực mạnh, gây bệnh cho bồ câu nhà, bồ câu rừng, gà, vịt và nhiều loài chim trời khác. Bồ câu ở các lứa tuổi đều có thể bị nhiễm bệnh. Nhưng chim non dưới 1 năm tuổi thường thấy phát bệnh nặng và chết với tỷ lệ cao (50 – 60%).
Ðường lây truyền: Bệnh lây chủ yếu qua đường tiêu hóa. Mầm bệnh tồn tại trong thức ăn hoặc nước uống, khi bồ câu ăn hoặc uống phải sẽ bị nhiễm bệnh. Bệnh cũng có thể lây qua trứng khi bồ câu mẹ bị nhiễm bệnh hoặc lây từ loài gia cầm khác sang bồ câu.
Cơ chế tác động: Vi khuẩn xâm nhập vào niêm mạc ruột, hạch lâm ba ruột, phát triển ở đó, tiết ra độc tố. Ðộc tố này tác động đến hệ thần kinh trung ương. Gây ra biến đổi bệnh lý như nhiệt độ tăng cao, run rẩy. Vi khuẩn cũng gây ra các tổn thương niêm mạc ruột, cơ ruột, làm cho ruột bị viêm và xuất huyết. Trong trường hợp bệnh nặng, vi khuẩn xâm nhập vào máu gây ra hiện tượng nhiễm trùng máu. Mùa vụ: Bệnh có thể xuất hiện quanh năm. Nhưng thường thấy vào các tháng có thời tiết ấm áp và ẩm ướt trong mùa xuân, đầu mùa hè và cuối mùa thu.
Triệu chứng và cách chẩn đoán bệnh
Bồ câu nhiễm vi khuẩn qua đường tiêu hoá. Khi ăn uống phải thức ăn hoặc nước uống có vi khuẩn, bồ câu sẽ bị nhiễm bệnh. Vi khuẩn vào niêm mạc ruột, hạch lâm ba ruột, phát triển ở đó, tiết ra độc tố. Độc tố vào nước, tác động đến hệ thần kinh trung ương, gây ra biến đổi bệnh lý như nhiệt dộ tăng cao, run rẩy. Vi khuẩn phát triển trong hệ thống tiêu hoá gây ra các tổn thương niêm mạc ruột, cơ ruột, làm cho ruột bị viêm và xuất huyết. Trong trường hợp bệnh nặng, vi khuẩn xâm nhận vào máu gây ra hiện tượng nhiễm trùng máu.
Bồ câu có thời gian ủ bệnh từ 1-2 ngày, thể hiện: ít hoạt động, kém ăn, uống nước nhiều. Sau đó, thân nhiệt tăng, chim đứng ủ rũ một chỗ, thở gấp, đặc biệt là ỉa chảy, phân màu xanh hoặc xám vàng, giai đoạn cuối có lẫn máu. Chim sẽ chết sau 3-5 ngày.
Chẩn đoán lâm sàng: Dựa vào các biểu hiện của chim như ỉa lỏng, phân xám vàng hoặc xám xanh, có lẫn máu, chim ốm có tính chất lây lan. Khi mổ khám chim ốm thì có thể quan sát thấy tụ huyết, xuất huyết và tổn thương các niêm mạc đường tiêu hóa. Chẩn đoán vi sinh vật: Tiến hành thu thập bệnh phẩm, nuôi cấy để phân lập vi khuẩn S. gallinacerum.
Phương pháp điều trị
Phác đồ 1
- Thuốc điều trị: Chloramphenicol dùng liều 50mg/kg thể trọng; thuốc pha với nước theo tỷ lệ: 1 thuốc + 10 nước; cho chim uống trực tiếp. Cho uống thuốc liên tục trong 3-4 ngày.
- Thuốc trợ sức: cho uống thêm vitamin B1,C, K.
- Hộ lý: Để tránh tổn thương niêm mạc tiêu hoá, cần cho chim ăn thức ăn mềm dễ tiêu như thức hỗn hợp dạng bột hoặc trong thời gian điều trị; thực hiện cách ly chim ốm và chim khoẻ; làm vệ sinh, tiêu độc chuồng trại.
Phác đồ 2
- Thuốc điều trị: Dùng phối hợp hai loại thuốc: Tetracyclin: liều 50 mg/kg thể trọng.
- Bisepton: liều 50 mg/kg thể trọng.
- Thuốc có thể pha thành dung dịch đổ cho chim uống trực tiếp, liên tục trong 3-4 ngày.
- Thuốc trợ sức: như phác đồ 1.
- Hộ lý: như phác đồ 1.
Cách phòng bệnh hiệu quả
Khử trùng: Chuồng nuôi phải được làm vệ sinh hàng ngày và phải được khử trùng định kỳ theo chế độ phòng bệnh của thú y. Sau khi xuất toàn bộ vật nuôi phải tiến hành khử trùng chuồng nuôi theo chế độ tổng vệ sinh và khử trùng trước khi nuôi lứa mới. Trường hợp trong chuồng nuôi có vật nuôi bị chết vì bệnh dịch; thì phải thực hiện chế độ khử trùng cấp bách theo hướng dẫn của thú y.
Mỗi khu chuồng nên có dụng cụ chăn nuôi riêng. Nếu cần luân chuyển trong trại thì phải rửa sạch và khử trùng khi đưa từ khu chuồng này sang khu chuồng khác. Dụng cụ chăn nuôi mang vào hoặc mang ra khỏi trại cần được rửa sạch và khử trùng bên trong, bên ngoài và sau thời gian khử trùng cần thiết mới được sử dụng lại. Kiểm soát thức ăn: Nuôi dưỡng chim với khẩu phần thích hợp và đảm bảo thức ăn chất lượng, không ôi thiu, nấm mốc. Cho bồ câu uống nước sạch, đã được khử trùng và luôn làm sạch hệ thống cấp nước.
Quản lý: Khi có bệnh xảy ra cần cách ly chim ốm để điều trị. Chim ốm chết phải chôn có đổ vôi bột hoặc sát trùng. Toàn bộ số chim cùng chuồng với chim ốm phải cho uống Sulfamethazone 5/1.000 trong 3 – 5 ngày liền. Cùng đó, cần thường xuyên bổ sung các vitamin để nâng cao đề kháng cho chim.
